Actief leren & ervaren
Met onze complete lesmethodes voor het vo en mbo
Freddy’s visie | Van groep naar team
De meeste scholen hebben een introductieprogramma. De beginweken van het nieuwe schooljaar zijn goud waard om een basis te leggen voor een fijne sfeer. Mijn teamleider zei niet voor niets altijd ‘eerst relatie, daarna prestatie’. Zelf moet ik een beetje braken van deze wollige oneliner, maar ze had wel gelijk. Ze begreep als geen ander dat je de leerlingen die je zijn toevertrouwd wat opstarttijd moet geven. Maar hoe maak je nou van een groep kinderen een team?
Na de zomervakantie begint het proces van groepsvorming weer van voren af aan. Zelfs onder het masker van het stoerste kind van de klas ligt een diepe angst om er niet bij te horen.
In mijn laatste jaar als mentor had ik een opstromer in mijn groep, hij kende nog niemand en tijdens de jaarlijkse bowlingactiviteit zag ik hem worstelen met zichzelf. Als wij als volwassenen niet goed weten wat we met onszelf aan moeten, gaan we meestal scrollen op onze telefoon. Hiermee geven wij (onbewust) een voorbeeld aan jongeren.
Afsluiten voor de werkelijkheid
Deze leerling besloot zich dus ook te verplaatsen van de ongemakkelijke kennismakingsactiviteit in de bowlinghal, naar de metaverse in zijn telefoon. Hij sloot zich af en ontnam zichzelf hiermee de kans op nieuwe ontmoetingen in de realiteit.
Gelukkig hebben we de regel dat leerlingen hun telefoon niet mogen gebruiken, tenzij anders is aangegeven. Dus kon ik hem daar snel en onopvallend voor de rest op aanspreken.
Toen hij niet veel later een strike gooide en hij de held van het team was, voelde ik opluchting voor deze introverte jongeman. Ik besloot hem de komende weken even extra in de gaten te houden en de vinger aan de pols te houden.
Grenzen stellen
In het begin van het schooljaar beginnen leerlingen met het verkennen van elkaar en de regels. Het is dan ook belangrijk dat jij op tijd je grenzen stelt.
In mijn eigen tijd als docent begon ik in de derde of vierde week met de eerste opvoedkundige gesprekjes en consequenties. Natuurlijk mag je er even inkomen, maar ook ik heb aan den lijve ondervonden wat er gebeurt met je gezag op het moment dat je als nieuwe docent vooral bezig bent om ‘aardig’ gevonden te willen worden. Het is nu eenmaal een feit: leerlingen zijn je vrienden, tot er cijfers gegeven moeten worden. Of in dit geval dus grenzen worden gesteld.
Het is een belangrijke tijd om een goed pedagogisch klimaat te creëren. Als leraar speel jij de hoofdrol in het verhaal van groepsvormen in deze eerste, belangrijk weken.
Groepsvorming: de theorie
Groepsvorming bestaat uit vijf fasen die een groep in ongeveer zes weken doorloopt. Na deze weken zijn de rollen, normen en waarden grotendeels bepaald voor de rest van het jaar.
De vijf fasen van groepsvorming
- Forming: oriënteren
Leerlingen leren elkaar kennen, de groep zoekt naar veiligheid en structuur.
- Storming: presenteren
De verhoudingen tussen leerlingen wordt duidelijker, wie is er een leider, wie een volger?
- Norming: normeren
De regels, waarden en normen van de groep worden bepaald. Iedereen krijgt een eigen taak in de samenwerking.
- Performing: presteren
De groep wordt een team en is klaar voor samenwerking. Er zijn ongeschreven regels waar iedereen zich aan houdt.
- Reforming: evalueren
Het einde van het jaar of periode is in zicht. Dit afscheid geeft weer een nieuwe groepsdynamiek. Denk hierbij aan terugkomen na de eerste proefwerkweek waar misschien ook een nieuwe plattegrond bij hoort etc.
Juist in de eerste zes weken van het schooljaar is de invloed van de leraar op de groep heel belangrijk. Besteed daarom veel aandacht aan en positieve relatie met leerlingen.
10 tips voor een positieve relatie met leerlingen
Hoe creëer je een positieve relatie? Onderstaande tien tips kunnen je daarmee helpen.
- Geef meer complimenten dan negatieve kritiek.
- Gebruik coöperatieve werkvormen: download het gratis lesmateriaal onderaan deze pagina voor handige tips
- Ken je leerlingen: naam, gezinssituatie, hobby’s, talenten, etc.
- Laat de leerlingen jou kennen.
- Doe iedere dag een groepsvormende activiteit.
- Maak samen groepsregels: hoe willen we dit jaar dat we in de groep met elkaar omgaan?
- Geef complimenten klassikaal en bestraf een-op-een.
- Maak aan het begin van het jaar persoonlijk contact met alle ouders.
- Bespreek regelmatig het doel van schoolregels en klassenregels.
- Geef je collega een goede overdracht voor de eerste dag van het nieuwe schooljaar.
Gratis lesmateriaal over groepsvorming
Ik heb twee lessen voor je geselecteerd uit onze LOB-methode Proeftuin waarin je al meteen begint met de eerste belangrijke stappen in de groepsvorming van jouw klas.
Succes!
Alle hierboven genoemde zaken hebben ook effect op jou en van gelukkige leraren leer je nu eenmaal de mooiste lessen. Veel succes en geniet ervan!
Over deze rubriek
Freddy is schrijver en ontwikkelaar bij LesLab. Vanuit haar ervaringen als oud-docent deelt zij in haar blogs haar visie op het onderwijs, en alle uitdagingen die hierbij komen kijken.